Terugblik op zeven weken door de Amsterdamse Bril

Dit is alweer mijn laatste blogpost in de reeks van Door de Amsterdamse Bril. In die zeven weken zijn mij een hoop dingen opgevallen, heb ik veel geleerd over dingen waar ik nog nooit van had gehoord en heb ik een hoop overeenkomsten gevonden tussen verschillende wijken.

Naast dat ik veel heb geleerd over de manier van schrijven voor een blog, heb ik ook veel geleerd over de manier van kijken naar de Amsterdamse wijken. Door alle gesprekken met de experts ben ik anders gaan kijken naar de wijken, bijvoorbeeld naar het karakter. In bijna alle wijken die ik heb behandeld, is de geschiedenis van een wijk terug te zien, of dat nou komt doordat de huizen zijn gerenoveerd naar die oorspronkelijke staat of dat alles bij het oude is gebleven.

Door de Amsterdamse toekomst bril

Voor mijn een-na-laatste blog wilde ik iets speciaals doen. Het leek mij leuk om in plaats van Amsterdammers te vragen naar verschillen die zij zagen met het verleden, hen te vragen hoe zij de toekomst van de stad zien. Dit combineer ik met enkele beleidsplannen voor de toekomst met als resultaat: Door de Amsterdamse toekomst bril.

In mijn blog zijn verschillende toekomstplannen de revue gepasseerd. Zo ook het plan van planoloog Zef Hemel, om wat de bewoner wil centraal te stellen en plannen aan te passen aan de omstandigheden van de tijd. Adaptieve planning zoals Hemel dat noemt. Dit werd bijvoorbeeld toegepast op de plannen voor het stadspark in Zuidoost. Dat bewoners worden betrokken bij nieuwbouwplannen in de buurt zien we op meer plekken. Zo ook in het Oostelijk Havengebied waar aan de Ertskade een nieuwe flat moet komen. Hier mogen buurtbewoners online hun stem uitbrengen op het ontwerp van hun voorkeur. Dit is uniek voor Amsterdam, maar misschien gaat het in de toekomst wel vaker gebeuren. 

“Vroeger zetten ze zo in één keer een wijk neer, nu gaat dat mondjesmaat”

Amsterdam Noord maakt een transformatie door van achenebbisj buurt tot stadsdeel waar voor elk wat wils is. Ook op het gebied van wonen: “Er gaat nog veel meer gebeuren op het gebied van wonen”, vertelt Annemieke Molenaar, beleidsmedewerker op het gebied van wonen bij Stadsregio Amsterdam.

Binnen Amsterdam Noord zijn er, vertelt Annemieke, een paar plekken aangewezen om huizen te bouwen, om de nog steeds grote vraag naar huizen in Amsterdam op te vangen. Deze plekken in Amsterdam Noord zijn bijvoorbeeld de Buiksloterham en de wijken Elzenhagen en de Bongerd. Delen van deze wijken zijn al gebouwd. Het plan was eigenlijk dat er meer gebouwd ging worden dan dat er nu gaat gebeuren. Maar toen sloeg de crisis toe: “Er waren plannen om het winkelcentrum Boven ’t Y te gaan verbouwen, maar de investeerders trokken zich één voor één terug.” Maar met de komst van het station van de Noord-Zuidlijn, lijkt er nu toch schot in de zaak te komen.

“De Noorderling is een ander soort Amsterdammer”

Buikslotermeerveer – bron: Stadsarchief Amsterdam

Buikslotermeerveer – oktober 2014

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Amsterdam Noord. Een deel van de stad dat pas sinds 1921 bij de gemeente hoort en dat pas sinds 1981 een stadsdeel van Amsterdam is. Daarvoor bestond Amsterdam-Noord uit allemaal verschillende tuindorpen, die nu nog steeds terug te zien zijn in het stadsdeel.

De kleine huizen in de tuindorpen werden aanvankelijk gebouwd voor de arbeiders, die bij een van de vele industrieën in Amsterdam-Noord werkten. Volgens de idealistische filosofie hadden zij recht op een huis met een tuin. Want de gedachte was: als men thuis vrolijk is, gaat men beter presteren op het werk.

Na de Tweede Wereldoorlog was er, zoals bekend, enorme woningnood in Amsterdam. Er is toen voor gekozen om ook buiten de bestaande tuindorpen in Noord te gaan bouwen. Toch was Noord ondanks de snelle toename van het aantal bewoners, nog lange tijd geïsoleerd. Om naar het centrum van Amsterdam te komen, kon men alleen met de pont naar de overkant. Er was nog geen Schellingwouderbrug of IJtunnel. De bus en auto’s gingen dan ook op de pont naar de overkant. Een vrouw die ik spreek vertelt me: “Toen mijn moeder twee jaar was, was zij op haar hoofd gevallen, maar omdat ze niet gemakkelijk met de auto naar het ziekenhuis konden, moesten ze vanaf Amsterdam Noord helemaal naar het OLVG lopen.” Pas in 1957 kon men over de Schellingwouderbrug en de IJtunnel opende zelfs pas in 1968.

“We doorbreken de ‘normale’ manier van stadsplanning”

Hoe maak je plannen voor een wijk zodat deze weer aantrekkelijk wordt voor huidige en nieuwe bewoners? Voor deze vraag stonden planoloog Zef Hemel en zijn collega’s tijdens het samenstellen van de Structuurvisie Amsterdam 2040  voor Amsterdam-Zuidoost. Zij kozen hierbij voor een zeer ongebruikelijke aanpak.

Zef Hemel tackelde bovenstaand probleem namelijk met adaptieve planning. Dit is zoals Hemel het verwoordt: “Een planning die zich snel en flexibel weet aan te passen aan zich voortdurend wijzigende omstandigheden.” Volgens hem is dit nodig omdat de wereld in een snel tempo verstedelijkt. De vorm van adaptieve planning die hij bedacht voor Amsterdam-Zuidoost moest, door de diverse bevolkingsgroepen te betrekken bij de plannen, ervoor zorgen dat wonen in Zuidoost weer aantrekkelijk werd.

“Ik ben nooit bang geweest in de Bijlmer, behalve voor de kakkerlakken misschien”

Gooioord – Bron: Archief van Dienst Ruimtelijke Ordening – juni 1970

Gooioord – oktober 2014

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Amsterdam-Zuidoost. Het stadsdeel dat aan geen enkele kant grenst aan de rest van Amsterdam en ook het stadsdeel dat tot 1 mei 2014 officieel geen Amsterdam was maar een opzichzelfstaande gemeente. Dat het niet bij Amsterdam hoorde, zorgde, samen met de sociale problemen die Zuidoost gekend heeft, voor een onterecht slecht imago, vinden ook twee bewoners die ik sprak.

In de jaren 60 werd er vanwege de grote woningnood besloten om een wijk te bouwen in het huidige Amsterdam-Zuidoost. Dat toen nog voornamelijk polder was. Het oudste gedeelte van Amsterdam-Zuidoost is de Bijlmermeer (afgekort Bijlmer). In 1962 begon een groep onder leiding van architect en stedenbouwkundige Siegfried Nassuth met het ontwerpen van de Bijlmer. Om de grote woningnood op te vangen werd er gekozen voor het bouwen van flats. Het moest een wijk worden waarbij wonen, werken en recreëren gescheiden waren. Door de flatbouw ontstond er veel ruimte voor groen in de wijk. Onderdeel van deze filosofie was ook dat het auto-, fiets- en voetgangersverkeer van elkaar gescheiden zouden zijn door middel van verschillende niveaus. De architect Nassuth was bij het ontwerpen geïnspireerd geraakt door de Zwitserse architect Le Corbusier. Volgens Le Corbusier had de moderne mens recht op een rustige en groene woonomgeving zonder verkeer.

Door de Amsterdamse dance bril

Amstelstraat – Martin Alberts – 7 juli 1999

Amstelstraat – Oktober 2014

 

 

 

 

 

 

 

 

Met deze tweede special haak ik, naar aanleiding van de negentiende editie van het Amsterdam Dance Event (ADE) afgelopen week, in op de veranderingen in de Amsterdamse dance scene. Daarom hierbij de eenmalige ‘Door de Amsterdamse dance bril’.

Tegenwoordig kent bijna iedereen clubs als de Melkweg, Jimmy Whoo of Escape wel. Minder mensen zullen zich de clubs van vroeger zoals de iT, en de RoXY nog herinneren. Toch is het hier allemaal begonnen met de Amsterdamse en Nederlandse house. Zonder deze drie clubs was de scene waarschijnlijk niet geweest wat het nu is.

Door de toeristische bril

Omdat ik met met mijn aankomende twee blogs al weer op de helft van deze blogreeks zit, heb ik er voor gekozen om hier twee eenmalige specials van te maken. Na de gesprekken en interviews met Amsterdammers over de veranderingen en verschillen die zij de afgelopen twintig jaar hebben ondervonden in hun wijk, was ik ook wel eens benieuwd of toeristen verschillen ervaren. En zo ja, hoe ze deze verschillen ervaren. Daarbij vind ik het ook interessant of zij de verschillen op dezelfde manier als Amsterdammers ondervinden. Daarom ging ik de hotspots van Amsterdam af en ging ik op pad met de toeristen met als resultaat: Door de toeristische bril.

Ik begin mijn toeristische tocht niet op een van grote trekpleisters van Amsterdam, maar toch is het een plek die toeristen niet overslaan: de standbeelden van de Nachtwacht op het Rembrandtsplein. Het is maandagochtend half 12 als ik daar met mijn camera als een toerist aankom op het plein. Een Amerikaanse vrouw leunt nonchalant tegen een standbeeld aan: “I like it how you can be a part of the statues.” Het is daar nog erg rustig, maar in de loop van de dag en in de loop van mijn route kom ik steeds meer in een stroom van toeristen. Op alle plekken staan toeristen foto’s te maken en druk in boekjes te bladeren, toch hebben ze allemaal wel tijd om een praatje met mij te maken. 

35 jaar na “In geouwehoer kun je niet wonen”

Aan het woord is Ivar Manuel. Hij is sinds maart van dit jaar voorzitter van het Dagelijks Bestuur van stadsdeel Oost en hij weet alle ins en outs van de Indische Buurt.

De afgelopen jaren is de visie op wonen veranderd. “Tot de jaren 80 werd er voor gekozen om slecht onderhouden vooroorlogse panden te slopen en daar nieuwbouw voor in de plaats neer te zetten. Er was in die tijd een groot tekort aan passende woonruimte. Met de kennis en opvattingen van nu zou je kunnen zeggen dat het dertig jaar geleden wat meer om de kwantiteit dan om de kwaliteit van het woningaanbod ging.” Bekend in dit kader is de opmerking van oud-wethouder Jan Schaefer die voor de Indische buurt een belangrijke rol heeft gespeeld. Met zijn opmerking “in geouwehoer kun je niet wonen”, gaf hij aan zo snel mogelijk te willen doorpakken met de bouw van nieuw woningen.

“Een geslaagde Vogelaarwijk”

Javaplein – bron: Stadsarchief Amsterdam – juni 1974

Javaplein – oktober 2014

 

 

 

 

 

 

 

De Indische Buurt. Een buurt waar op zaterdag met geen enkele mogelijkheid met de auto door heen te komen is. Een buurt waar op een zonnige dag alle terrassen vol zitten. Een buurt waar een paar keer per jaar een groot feest met de buurtbewoners wordt gegeven. Dit zou waarschijnlijk allemaal niet het geval zijn geweest als de buurt de laatste jaren niet grootschalig was opgeknapt.

Amsterdam bouwde de wijk in 1900 aanvankelijk om de grote bevolkingsgroei van het centrum op te vangen. De wijk werd dan ook de standplaats van veel Nederlandse gezinnen. Net zoals in veel andere wijken trokken, zoals ik al vertelde in mijn vorige blogs, veel Nederlandse gezinnen in de jaren 60 naar tuinsteden, als Weesp en Purmerend. Vanaf de jaren 70 kwam er een grote stroom Turkse en Marokkaanse immigranten in de buurt wonen vanwege de relatief goedkope sociale huurwoningen.